Hemus is partner in het Europese Horizon-project Soil Health Benchmarks. Doel van het project: bouwen aan een Europees netwerk om bodemonderzoek te bevorderen, de gezondheid van de bodem te monitoren en te pleiten voor duurzaam landgebruik. Hemus vormt samen met ERF BV, Wageningen UR, Wij.land en Commonland de Nederlandse case studie.
Doel
Het doel van BENCHMARKS is om een Europees netwerk op te bouwen, om tot een gedeeld begrip te komen van bodemgezondheid en hoe je die beoordeelt bij verschillende typen landgebruik (landbouw, bosbouw en stedelijk) en de verschillende klimatologische omstandigheden die in Europa voorkomen. Daartoe wil BENCHMARKS context- en schaalrelevante meetmethoden ontwikkelen, van perceelsniveau tot Europese schaal. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de landbeheerders en –gebruikers.
EU-richtlijn bodemgezondheid
Aanleiding voor dit project is nieuwe EU-richtlijn voor bodemgezondheid en -monitoring. Deze is in juli 2023 is gepresenteerd en ligt in 2024 ter goedkeuring voor in het Europees parlement. Een EU-richtlijn betekent dat het doel vastligt, maar dat de afzonderlijke lidstaten zelf de wetgeving vaststellen om dat doel te bereiken.
Het zal nog even duren voor deze wetgeving in ons land in werking treedt. In de aanloop daar naartoe wordt samen met landbeheerders en onderzoekers gekeken naar de verschillende aspecten die erbij komen kijken.
- Wat verstaan we onder bodemgezondheid?
- Welke indicatoren horen erbij, aangepast aan de regionale of lokale omstandigheden?
- Hoe kunnen we die indicatoren op een simpele maar betrouwbare manier meten?
- Hoe zou een beloningssysteem voor het toepassen van duurzame bodemmaatregelen eruit kunnen zien?
- Welke maatregelen zijn dan dan, rekening houdend met de individuele omstandigheden?
Zes werkpakketten
Soil Health Benchmarks kent zes werkpakketten die zich ieder richten op een specifiek onderwerp. Dat varieert van datamodellen en bodembemonstering tot effectieve bodemmaatregelen en beloningssystemen. De pakketten hangen nauw met elkaar samen.
Werkpakket Indicatoren bijvoorbeeld houdt zich bezig met vaststellen van indicatoren voor bodemgezondheid die op een eenvoudig, betrouwbaar en kosteneffectief gemeten en gemonitord kunnen worden. Dit pakket heeft een duidelijke link met de werkpakketten Data verzamelen en vastleggen en Bemonstering. Vanuit werkpakket bemonstering worden voor de 24 Europese cases bodemmonsters genomen en diepte-interviews afgenomen met landbeheerders. Dit geeft inzicht in bodemgebruik en bodemsoort, maar ook in variaties per regio, culturele gebruiken etc. Vanuit andere andere werkpakketten wordt o.a. gewerkt aan het betrekken van burgers via citizen science of het ontwerpen van een model om duurzaam bodembeheer te kunnen belonen.
Soil Health Benchmarks is één van de bodemprojecten onder de paraplu van de ‘EU Mission Soil Platform’. Er wordt ook samengewerkt met de andere bodemprojecten die hieronder vallen.
Update
Workshops multiple stakeholder engagement
- Eind 2023 organiseerde Hemus, in samenwerking met ERF BV, een bijeenkomst voor diverse landgebruikers en -beheerders uit Flevoland over bodemgezondheid.
Een verslag vindt u hier >> - Alle deelnemende landen hebben zo’n bijeenkomst georganiseerd.
Hier vindt u een Engelstalig verslag van alle workshops (pdf) >>
De resultaten van deze bijeenkomsten vormden input voor een bijeenkomst met de leden van de Europese Commissie die zich met bodemgezondheid bezig houden.
Vervolg
Soil sampling campaign
In de tweede helft van mei 2024 worden op twee percelen van ERF bodemmonsters (0-20 cm) genomen en wordt de omgeving in kaart gebracht. Hiervoor wordt een protocol gevolgd die in alle EU cases wordt gevolgd. In onze casus wordt specifiek gekeken naar de bodemeigenschappen en de lokale omstandigheden. Deze worden vergeleken met de data uit de al bestaande Europese standaardmethode voor bodembemonstering: LUCAS. Doel van deze aanpak op maat is om meer inzicht te krijgen in de bodem van een specifiek perceel en de factoren die daarvan op invloed zijn. Het is een benchmark (vergelijking) tussen een standaardmonitoring en ‘op maat’-monitoring.
Het zal ongeveer 1,5 jaar duren voordat de resultaten van de bemonstering bekend zijn. Met name het analyseren van de nematoden kost veel tijd. Hopelijk is er voldoende budget om na 5 jaar de monitoring te herhalen.
Vervolgbijeenkomst
In het najaar van 2024 organiseren we een vervolgbijeenkomst op de workshop, waarin we wetenschap en praktijk weer samenbrengen en het thema zal zijn: van gezonde bodemprincipes naar praktisch handelen.
